Translate

Sunday, 13 December 2015

कैसे गायब होते हैं शनि से पानी के आयन?


कैसे गायब होते हैं शनि से पानी के आयन?वॉशिंगटन: वैज्ञानिकों ने एक नयी खोज में पाया कि कैसे शनि ग्रह के पर्यावरण से पानी के आयन निकल जाते हैं। उन्होंने एक ऐसे बिंदु का पता लगाया है जहां से यह आयन ग्रह के वातावरण से गायब हो जाते हैं।

अमेरिका की युनिवर्सिटी ऑफ मोंटाना के प्रोफेसर डेनियल रेसेनफेल्ड ने इस संबंध में विस्तृत अध्ययन किया है। वह नासा के प्रबंधन वाले कासिनी अनुसंधान दल के सदस्य हैं जो शनि ग्रह के बारे में अध्ययन करता है। कासिनी वर्ष 2004 से शनि से जुड़े आंकड़े जुटा रहा है। कासिनी पर लगा एक उपकरण ग्रह के मैग्नेटोस्फीयर को मापता है। मैग्नेटोस्फीयर अंतरिक्ष का वह क्षेत्र होता है जहां आवेशित कण उस ग्रह के चुंबकीय क्षेत्र से नियंत्रित रहते हैं। आवेशित कणों को प्लाज्मा के तौर पर जाना जाता है।
इससे पहले कासिनी ने खोज की थी कि शनि के प्लाज्मा में जल आयन होते हैं। यह शनि के चंद्रमा एंस्लेडस से आते हैं। एंस्लेडस अपने येलोस्टोन जैसे गीजर से पानी की बौछारों को छोड़ता है और उसी से जल आयन आते हैं। यह जानते हुए कि जल के आयन अनिश्चित काल तक नहीं रह सकते तो वैज्ञानिकों ने अध्ययन किया कि कैसे यह शनि के मैग्नेटोस्फीयर से बच कर निकल जाते हैं।
वैज्ञानिकों ने पाया कि प्लाज्मा ने मैग्नेटोस्फीयर से बाहर जाने के लिए एक स्थान पाया हुआ है जो कि एक पुनर्जुड़ाव बिंदु (रीकनेक्शन पॉइंट) पर है। यह वह बिंदु होता है जहां पर चुंबकीय क्षेत्र एक वातावरण से अलग होता है और दूसरे वातावरण से जुड़ता है। शनि के मामले में वैज्ञानिकों ने इन रीकनेक्शन पॉइंट्स को ग्रह के पीछे पाया। यहां पर चुंबकीय क्षेत्र का पिछला भाग (मैग्नेटोटेल) सौर पवनों के चुंबकीय क्षेत्र से जुड़ता है।
रेसेनफेल्ड ने इसको उस स्थिति से समझाया कि जब आप किसी यातायात चक्र में फंस जाते हैं तो आपके पास बाहर निकलने के कम मार्ग होते हैं। जब तक आपको बाहर निकलने का स्थान नहीं मिलता तब तक आप उसी चक्र में घूमते रहते हैं। ठीक इसी तरह शनि के चारों ओर पाया जाने वाला प्लाज्मा भी चक्र में फंस जाता है। इसे एक्सप्रेस वे से बाहर निकलने वाले बिदुंओं के तौर पर समझा जा सकता है। इस शोध से वैज्ञानिकों को बृहस्पति जैसे ग्रह से उनके पदाथरें के बाहर निकलने के बारे में अधिक जानकारी जुटाने में मदद मिलेगी। यह शोध नेचर फिजिक्स जर्नल में प्रकाशित हुआ है।

Monday, 27 July 2015

A.P.J. Abdul Kalam- पूर्व राष्ट्रपति डॉक्टर अबूल पाकिर जैनुल्लाब्दीन अब्दुल कलाम

A.P.J. Abdul Kalam- पूर्व राष्ट्रपति डॉक्टर अबूल पाकिर जैनुल्लाब्दीन अब्दुल कलाम
ए.पी.जे अब्दुल कलाम (APJ Abdul Kalam) का जीवन परिचय
भारत के ग्यारहवें राष्ट्रपति ए.पी.जे अब्दुल कलाम का पूरा नाम डॉक्टर अवुल पाकिर जैनुल्लाब्दीन अब्दुल कलाम है. यह पहले ऐसे गैर-राजनीतिज्ञ राष्ट्रपति रहे जिनका राजनीति में आगमन विज्ञान और तकनीक के क्षेत्र में दिए गए उत्कृष्ट योगदान के कारण हुआ. ए.पी.जे अब्दुल कलाम का जन्म 15 अक्टूबर, 1931 को रामेश्वरम, तमिलनाडु में हुआ था. इनके पिता जैनुलाब्दीन एक कम पढ़े-लिखे और गरीब नाविक थे. वह नियमों के पक्के और उदार स्वभाव के इंसान थे जो दिन में चार वक्त की नमाज भी पढ़ते थे. अब्दुल कलाम के पिता अपनी नाव मछुआरों को देकर घर का गुजारा चलाते थे. परिणामस्वरूप बालक अब्दुल कलाम को अपनी आरंभिक शिक्षा पूरी करने के लिए घरों में अखबार वितरण करने का कार्य करना पड़ा. ए.पी.जे अब्दुल कलाम एक बड़े और संयुक्त परिवार में रहते थे. उनके परिवार के सदस्यों की संख्या का अंदाजा इसी बात से लगाया जा सकता है कि वह स्वयं पांच भाई एवं पांच बहन थे और घर में तीन परिवार रहा करते थे. ए.पी.जे अब्दुल कलाम का विद्यार्थी जीवन बहुत कठिनाइयों भरा बीता. जब वह आठ-नौ वर्ष के रहे होंगे, तभी से उन्होंने अखबार वितरण करने का कार्य शुरू कर दिया था. वह सुबह 4 बजे उठते और सबसे पहले गणित की ट्यूशन के लिए जाते, वहां से आकर पिता के साथ कुरान शरीफ का अध्ययन करते और फिर अखबार बांटने निकल पड़ते. बचपन में ही उन्होंने यह निश्चय कर लिया था कि उनका लक्ष्य विज्ञान और तकनीक के क्षेत्र में उन्नति करना ही है, जिसके लिए उन्होंने कॉलेज में भौतिक विज्ञान विषय को चुना. इसके बाद उन्होंने मद्रास इंस्टीट्यूट ऑफ़ टेक्नोलॉजी से एरोनॉटिकल इंजीनियरिंग की पढ़ाई संपन्न की.




ए.पी.जे अब्दुल कलाम (APJ Abdul Kalam) का व्यक्तित्व
ए.पी.जे अब्दुल कलाम की प्रतिभा के स्तर को इसी बात से समझा जा सकता है कि वह सीधे विज्ञान के क्षेत्र से राजनीति के सर्वोच्च पद पर आसीन हुए थे. द्वीप जैसे छोटे से शहर रामेश्वरम में पैदा हुए अब्दुल कलाम का प्रकृति से बहुत जुड़ाव रहा है. इसके पीछे शायद यह कारण भी हो सकता है कि उनका गृहस्थान स्वयं एक प्राकृतिक और मनोहारी स्थान था. बचपन से ही उन्होंने अपनी पढ़ाई को बहुत अधिक अहमियत दी. वह जानते थे कि उन्हें जीवन में सफल होना है तो पढ़ाई को अनदेखा नहीं किया जा सकता. अब्दुल कलाम का व्यक्तित्व इतना उन्नत है कि वह सभी धर्म, जाति एवं सम्प्रदायों के व्यक्ति नज़र आते हैं.
एपीजे अब्दुल कलाम: वह मानने थे “कुछ चीजें नहीं बदल सकतीं”

ए.पी.जे अब्दुल कलाम (APJ Abdul Kalam)- विज्ञान से राजनीति तक का सफर
सन 1962 में ए.पी.जे अब्दुल कलाम भारतीय अंतरिक्ष अनुसंधान संगठन से जुड़ गए. इसके बाद से ही उन्होंने अपनी सफलता की कहानी गढ़नी शुरू कर दी. डॉक्टर अब्दुल कलाम को प्रोजेक्ट डायरेक्टर के रूप में भारत का पहला स्वदेशी उपग्रह (एस.एल.वी तृतीय) प्रक्षेपास्त्र बनाने का श्रेय हासिल है. डॉक्टर ए.पी.जे अब्दुल कलाम जुलाई 1992 से दिसम्बर 1999 तक रक्षा मंत्री के विज्ञान सलाहकार तथा सुरक्षा शोध और विकास विभाग के सचिव रहे. उन्होंने स्ट्रेटेजिक मिसाइल्स सिस्टम का उपयोग आग्नेयास्त्रों के रूप में किया. यह भारत सरकार के मुख्य वैज्ञानिक सलाहकार भी रहे. ए.पी.जे अब्दुल कलाम को भारतीय जनता पार्टी समर्थित एन॰डी॰ए॰ घटक दलों ने राष्ट्रपति के चुनाव के समय अपना उम्मीदवार बनाया था जिसका वामदलों के अलावा समस्त दलों ने भी समर्थन किया. 18 जुलाई, 2002 को डॉक्टर कलाम को नब्बे प्रतिशत बहुमत द्वारा भारत का राष्ट्रपति चुना गया था.

ए.पी.जे अब्दुल कलाम (APJ Abdul Kalam) की उपलब्धियां
डॉक्टर अब्दुल कलाम को प्रोजेक्ट डायरेक्टर के रूप में भारत का पहला स्वदेशी उपग्रह (एस.एल.वी. तृतीय) प्रक्षेपास्त्र बनाने का श्रेय हासिल है.
जुलाई 1980 में इन्होंने रोहिणी उपग्रह को पृथ्वी की कक्षा के निकट स्थापित किया था.
ए.पी.जे अब्दुल कलाम ने पोखरण में दूसरी बार न्यूक्लियर विस्फोट भी परमाणु ऊर्जा के साथ मिलाकर किया. इस तरह भारत ने परमाणु हथियार के निर्माण की क्षमता प्राप्त करने में सफलता अर्जित की.
इसके अलावा डॉक्टर कलाम ने भारत के विकास स्तर को 2020 तक विज्ञान के क्षेत्र में अत्याधुनिक करने के लिए एक विशिष्ट सोच भी प्रदान की.
ए.पी.जे अब्दुल कलाम (APJ Abdul Kalam) को दिए गए सम्मान
ए.पी.जे अब्दुल कलाम को विज्ञान के क्षेत्र में अपने उत्कृष्ट योगदान के लिए भारत के नागरिक सम्मान के रूप में 1981 में पद्म भूषण, 1990 में पद्म विभूषण, 1997 में भारत रत्न प्रदान किए गए.
ए.पी.जे अब्दुल कलाम एक सामान्य परिवार से संबंधित असमान्य शख्सियत के रूप में जाने जाते हैं जिन्होंने एरोनॉटिकल क्षेत्र में भारत को एक नई ऊंचाई पर पहुंचाया है. अब्दुल कलाम भारत के पहले ऐसे राष्ट्रपति हैं जो अविवाहित होने के साथ-साथ वैज्ञानिक पृष्ठभूमि से राजनीति में आए है. सर्वपल्ली राधाकृष्णन और डॉक्टर जाकिर हुसैन के बाद यह एकमात्र ऐसे राष्ट्रपति हैं जिन्हें भारत रत्न मिलने का सम्मान राष्ट्रपति बनने से पूर्व ही प्राप्त हो गया था.
ख्वाबों की एक अनोखी उड़ान: एपीजे अब्दुल कलाम
Former Indian President Dr. Zakir Hussain – भारत के तीसरे राष्ट्रपति डॉ जाकिर हुसैन
साइंस के कमाल ने दुनिया को चौंकाया

Tuesday, 2 June 2015

June will be one second longer this year

June will be one second longer this year

http://umangspaceencyclopedia.blogspot.in/

If your birthday falls on June 30, you can celebrate for a wee bit longer this year!
The last day of June this year will get an extra second after the Paris Observatory announced it was adding a leap second to clocks.
Dials will read 11:59:60 on June 30 as clocks hold their breath for a second to allow the Earth's rotation to catch up with atomic time, experts said.
Atomic time is constant, but the Earth's rotation is gradually slowing down by around two thousandths of a second per day.
Scientists at the International Earth Rotation Service in France monitor the Earth's rotation and tweak time where necessary.
Software companies are already bracing themselves for problems. When the last leap second was added in 2012, several companies reported crashes and there were also problems with programmes written in Java, the Telegraph reported.
"The Earth is slowing down a little bit," said Nick Stamatakos, the chief of Earth Orientation Parameters at the US Naval Observatory.
"They add an extra second to something called UTC (Coordinated Universal Time) in order to make sure the rate of UTC is the same as atomic time," Stamatakos said.
The first leap second was added in 1972, and it will be the 26th time it has been added to clocks in history.
Adding the leap second will mean that at 11:59:59pm on June 30 for one second clocks will read 11:59:60 pm.
"For that day [June 30] there'll be 86,401 seconds, instead of 86,400 seconds. The length of the day for you and I and everyone on the Earth will have an extra second," Stamatakos added.

 

 

 

Thursday, 14 May 2015

આર્ટિસ્ટે દોડાવ્યા કલ્પનાઓનાં ઘોડાપૂર, આવું હોઇ શકે છે મંગળ પર જીવન


આર્ટિસ્ટે દોડાવ્યા કલ્પનાઓનાં ઘોડાપૂર, આવું હોઇ શકે છે મંગળ પર જીવન

અજબ-ગજબ ડેસ્ક: વૈજ્ઞાનિકોને મંગળ ગ્રહ પર પહોંચવામાં ભલે હજી અમુક વર્ષો લાગે. પરંતુ એક સ્વિડિશ આર્ટિસ્ટે મંગળ ગ્રહ પર ભાવિ જીવનની અમુક તસવીરો તૈયાર કરી છે. જે જોઇને ભવિષ્યમાં ત્યાં માણસો કેવી રીતે રહેશે તેનો અંદાજો લગાવી શકાય છે. આર્ટિસ્ટ વિલે એરિક્સન પ્રમાણે ત્યાં ડોમ જેવી એક સરંચના અને અમુક કોલોનીઓ બનેલી હશે, જ્યાં લોકો રહેશે. આ ડોમની અંજર જ શાકભાજી અને ફળો ઉગશે. જોકે એ વાત જાણી શકાય નથી કે વિલેની આ તસવીરો પાછળ તેમણે કેટલા વૈજ્ઞાનિક વિચારોને ધ્યાનમાં રાખ્યા છે. જોકે આ એક શરૂઆત કહી શકાય અને ભવિષ્યમાં આપણને મંગળ પરનાં ભાવિ જીવન સંબંધિત વધુ તસવીરો જોવા મળી શકે છે. જેમાંથી ઘણી હકિકત પણ બની શકે છે.

http://umangspaceencyclopedia.blogspot.in



(એક સ્વિડિશ આર્ટિસ્ટે ભાવિ મંગળની તૈયાર કરેલી તસવીરો)
આર્ટિસ્ટે દોડાવ્યા કલ્પનાઓનાં ઘોડાપૂર, આવું હોઇ શકે છે મંગળ પર જીવનઆર્ટિસ્ટે દોડાવ્યા કલ્પનાઓનાં ઘોડાપૂર, આવું હોઇ શકે છે મંગળ પર જીવનઆર્ટિસ્ટે દોડાવ્યા કલ્પનાઓનાં ઘોડાપૂર, આવું હોઇ શકે છે મંગળ પર જીવનઆર્ટિસ્ટે દોડાવ્યા કલ્પનાઓનાં ઘોડાપૂર, આવું હોઇ શકે છે મંગળ પર જીવન
આર્ટિસ્ટે દોડાવ્યા કલ્પનાઓનાં ઘોડાપૂર, આવું હોઇ શકે છે મંગળ પર જીવન
Source - DivyaBhaskar

Thursday, 29 January 2015

મિશન માર્સ : મંગળ ગ્રહ પર સામાન્ય માણસ

મિશન માર્સ : મંગળ ગ્રહ પર સામાન્ય માણસ
http://umangspaceencyclopedia.blogspot.in/




એક નિર્જીવ અને સુદૂર દુનિયાની યાત્રા જેના માટે તમારે તમારું ઘર જ નહીં પણ આખી પૃથ્નીને અલવિદા કહીને જવાનું. ૨૨.૫ કરોડ કિલોમીટરની યાત્રા જેની કોઇ રિટર્ન ટિકિટ નથી. મુશ્કેલ અને અશક્ય લાગતી આ યાત્રા માટે પણ લગભગ બે લાખ લોકોએ તેમનું નામ નોંધાવ્યું છે. પોતાના ખર્ચે મંગળ ગ્રહ પર જવાની આ યાત્રાનું આયોજન નેધરલેન્ડની માર્સ વન નામની સંસ્થા કરી રહી છે. આ સંસ્થાનું કહેવું છે કેઆ યાત્રા માટે તમારે દિલથી નિર્ણય કરવો પડે. આ યુદ્ધભૂમિ પર રિર્પોિંટગ કરવા જેવું સાહસિક છે. નોનપ્રોફિટ સંગઠન ધન એકત્રિત કરીને આગામી દસ વર્ષમાં યાન બનાવી મંગળ પર પ્રથમ પૃથ્વીવાસીઓની કોલોની બનાવવાનું આયોજન કરી રહી છે. આ સંસ્થા મંગળ પર લઇ જવા માટેનાં લોકોની ચિકિત્સા કરશે. આ માટે તેમણે વીસ વર્ષ સુધી વિવિધ અવકાશી એજન્સીઓમાં રહી ચૂકેલા નિષ્ણાત ક્રાફ્ટની નિમણૂક કરી છે. ક્રાફ્ટે અવકાશમાં લાંબો સમય રહેવાની સંભાવનાઓ પર પણ સંશોધન કર્યું છે. તેમનું કહેવું છે કેહવે મારી શોધોને હકીકતમાં બદલવાનો સમય આવી ગયો છેપરંતુ બે લાખ લોકોમાંથી ક્રાફ્ટ અવકાશમાં જનાર લોકોની પસંદગી કઇ રીતે કરશે. આ માટે તે કહે છે કેએ માટે હું તૈયાર છું જ્યારે તેઓ મંગળ પર પહોંચશે ત્યારે તેમને સ્વર્ગ જેવી અનુભૂતિ થશે તો જોઇએ ક્રાફ્ટ કોને અવકાશમાં લઇ જવા માગે છે.
પ્રથમ ચરણઃ શારીરિક
અંતરિક્ષ યાત્રીઓની પસંદગીનું પ્રથમ ચરણ એ શારીરિક છે. આમાંથી જેને કોઇ અસાધ્ય રોગ હોય તેવા તમામને બાકાત કરવામાં આવશે. શારીરિક રીતે ફિટ હોય તેને જ પસંદ કરવામાં આવશે. સૌપ્રથમ મંગળ પર પહોંચનારા બાબતે સંસ્થા ખૂબ સંવેદનશીલ છે જ્યારે ત્યાં વસતી વધશે પછી આ શારીરિક માપદંડમાં છૂટછાટ અપાશે. આ યાત્રા માટેની ચિકિત્સા સામાન્ય અવકાશયાત્રીઓ જેવી જ હશે. તેમણે જે તે તબીબો પાસેથી પ્રમાણપત્રો લેવાં પડશે. આ કાર્યક્રમમાં ઉંમરની કોઇ સીમા નથી પરંતુ સામાન્ય રીતે આ કાર્યક્રમ માટે સૌૈથી ફિટ લોકો ત્રીસથી ચાલીસની વય વચ્ચેના હતા.
બીજું ચરણઃ જ્ઞાાન
પ્રથમ ચરણ બાદનું બીજું ચરણ છે મુલાકાત. આ ચરણ સુધી છસોથી વધારે ઉમેદવારો પહોંચી ગયા છે. આ ઉમેદવારોના હવે ઇન્ટરવ્યૂ ચાલી રહ્યા છેજોકે આ મિશન પર જવા માટે કોઇ ચોક્કસ ડિગ્રી કે ભણતરની જરૂર નથી. પરંતુ મંગળને લઇને જિજ્ઞાાસા અને તેને લગતી બાબતોને શીખવાની ધગશ જોવામાં આવે છે. આ ઉપરાંત તેમને એ પણ ખ્યાલ હોવો જોઇએ કે તેઓ શું કરવા જઇ રહ્યા છે. તેમની પાસેથી ટીમના સારા સભ્ય બનીને યાત્રા પૂરી કરવાની યોગ્યતા છે કે નહીંં તે જોવામાં આવે છે. દરેક ઉમેદવારોને આ પ્રમાણે નંબર આપવામાં આવશે. કારણ કે બધાને લઇ જવા શક્ય નથી.
ત્રીજું ચરણઃ ટીમ સ્પિરિટ
મંગળ પરના સફળ મિશન માટે એવા લોકોની જરૂર છે કે જેઓ ભેગા થઇને ટીમ બનાવી શાંત ચિત્તે યાત્રા પૂરી કરી શકે. ઉપરાંત જીવના જોખમની ઘડીઓમાં પણ ટીમ બનીને કામ કરેઆમ પણ પૃથ્વી પરથી કોઇ પણ જવાબ તેમને ચાલીસ મિનિટ બાદ જ મળશે. માટે કેટલાક નિર્ણયો તેમણે જાતે જ કરવા પડશેઆ ઉપરાંત મંગળ પર સ્થાયી નિવાસ બનાવનારી ટીમોને પણ બોલાવી તેમની પસંદગી કરવામાં આવશે. આમ આ મિશન માટે કોઇ પરફેક્ટ અવકાશયાત્રી કરતાં વધારે ટીમ સ્પિરિટથી કામ કરતા એક આખા સમૂહ વધારે મહત્ત્વનો છેમાટે આ પસંદગીમાં ટીમ સ્પિરિટ અગત્યનો છે.
ચોથું ચરણઃ અલગાવ
સંભવિત અંતરિક્ષયાત્રીઓેને ભેગા કરીને એક નકલી અંતરિક્ષયાનમાં બેસાડી તેમને કેટલાક સપ્તાહ સુધી રાખવામાં આવે જેથી તેઓ પર આ યાત્રાની શું અસર થાય છે તે જોઇ શકાય. આવો જ એક પ્રયોગ મોસ્કોનાં ઉપનગરમાં થયો હતો. જેમાં ૫૨૦ દિવસ સુધી નકલી અંતરિક્ષયાનમાં બંધ કરીને અવકાશયાત્રીઓને મંગળ મિશનની ચુનૌતિઓથી વાકેફ કરવામાં આવ્યા હતા. આ પ્રકારનો પ્રયોગ ઉમેદવારોમાં રહેલી ખૂબીઓ અને ખરાબીને સામે લાવશે. રુસનાંં એક પ્રયોગમાં તેમાં ગયેલા બધા અસફળ રહ્યા હતા. જો તમે ચાલબાજી કરશો તો આ પરિસ્થિતિમાં નહીં ટકી શકો.
પાંચમું ચરણઃ સઘનું પ્રશિક્ષણ
જો આ યોજના આ ઝડપે ચાલુ રહેશે તો આગામી સમયમાં આ ટુકડીઓને અવકાશયાન ચલાવવાથી લઇને મંગળ પર કઇ રીતે રહેવું તેનું પ્રશિક્ષણ આપવામાં દસ વર્ષ જેટલો સમય લાગશેજો આ યોજના અસફળ પણ રહેશે તો તે અંતરિક્ષ વિજ્ઞાાનનાં વિકાસ માટે મહત્ત્વની બની રહેશે. આ યોજનામાં કોણ  મંગળ પર જશે તે બાબતે કોઇ ગેરંટી નથી. એવું પણ બને આ તમામમાંથી કોઇ પણ મંગળ પર જવા માટેની પ્રથમ ટુકડીમાં પસંદ ના પણ થાય. તેમ છતાં મહત્ત્વાકાંક્ષી આ યોજનાએ હાલમાં તો લોકોનું ધ્યાન તેના તરફ ખેચ્યું છે.


Thursday, 15 January 2015

Strange Facts

 Strange Facts

http://umangspaceencyclopedia.blogspot.in/


પૃથ્વી તેની ધરી પર કલાકના 1,000 માઈલની ઝડપે ફરે છે જ્યારે અવકાશમાં તે કલાકના 67,000 માઈલની ગતિએ ફરે છે

એક વીજળી બોલ્ટ સૂર્યની સપાટીની ગરમી કરતા પાંચ ઘણી ગરમી પેદા કરે છે.

અમેરિકન ખગોળશાસ્ત્રી એડવિન હબલના નામ પરથી ટેલિસ્કોપનું નામ હબલ રાખવામાં આવ્યું છે.

શનિ ગ્રહની ઘનતા એટલી ઓછી છે કે તે પાણીમાં પણ તરી શકે છે.

આરસીડબલ્યુ સુપરનોવા ૯,૧૦૦ પ્રકાશવર્ષનું અંતર ધરાવે છે.

નાસાના સ્પિત્ઝર સ્પેસ ટેલિસ્કોપ દ્વારા સુપરનોવા વિશે માહિતી મેળવી શકાઈ છે.

ઈ.સ. પૂર્વે ૧૮૫માં આરસીડબલ્યુ સુપરનોવા નોંધવામાં આવ્યો હતો.

જ્હોન ગ્લેન પહેલા અમેરિકન હતા જેમણે પૃથ્વીની પરિક્રમા કરી હતી.

રોમન સાહિત્યમાં પણ આરસીડબલ્યુ ઉલ્લેખ જોવા મળે છે.

આરસીડબલ્યુ સુપરનોવાને ગેસ્ટ સ્ટાર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.

આરસીડબલ્યુ ૮૬ને એસએન ૧૮૫ સુપરનોવા તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે.

સૂર્ય દસ કરોડ વર્ષમાં જેટલી ઊર્જા ઉત્પન્ન કરે છે એટલી ઊર્જા સુપરનોવાનો ધડાકો દસ સેકન્ડમાં ઉત્પન્ન કરે છે.

પ્લુટો ગ્રહનો એક દિવસ પૃથ્વીના સાત દિવસ જેટલો લાંબો હોય છે.

રશિયાના વેલેન્ટિના ટેરેશ્કોવા પ્રથમ મહિલા અવકાશયાત્રી હતા.

યુએફઓનો ઉલ્લેખ બાઈબલમાં પણ જોવા મળે છે.

બુધ ગ્રહ મંગળ કરતાં ભારે છે અને પૃથ્વી જેટલું જ વજન ધરાવે છે.

સૌર મંડળમાં સૂર્યની નજીક હોવાના કારણે બુધ પર દિવસ દરમિયાન તાપમાન ૭૫૦ ડિગ્રી ફેરનહીટ સુધી પહોંચી જતું હોય છે.

અવકાશમાં પહેલો ઉંદર ૧૯૬૧માં ફ્રાન્સ દ્વારા મોકલવામાં આવ્યો હતો.

Sunday, 4 January 2015

જૂનમાં ગ્રહણને કારણે પંદર દિવસ માટે મંગળયાન સાથેનો સંપર્ક ઠપ થશે

જૂનમાં ગ્રહણને કારણે પંદર દિવસ માટે મંગળયાન સાથેનો સંપર્ક ઠપ થશે

http://umangspaceencyclopedia.blogspot.in/

 

સૂર્ય ૮ જૂનથી ૨૨ જૂન સુધી પૃથ્વી અને મંગળ ગ્રહની વચ્ચે આવશે



આગામી આઠમી જૂનથી બાવીસમી જૂન દરમિયાન સૂર્ય પૃથ્વી અને મંગળગ્રહની વચ્ચે આવી જશે. આમ તો આ એક સામાન્ય ખગોળશાસ્ત્રીય ઘટના છે. પરંતુ આ ઘટનાને કારણે ઈસરોના વૈજ્ઞાાનિકોની નીંદર હરામ થઈ જશે. આ પંદર દિવસ દરમિયાન ભારતના મંગળયાન અને ઈસરોની ટીમ વચ્ચે કોઈ પણ સંદેશાઓનું આદાનપ્રદાન શક્ય નહીં બને.
ઈસરોના ભૂતપૂર્વ અધ્યક્ષ કે રાધાકૃષ્ણે આ અંગે માહિતી આપતા કહ્યું હતું કે ૨૦૧૩ની પાંચમી નવેમ્બરના મંગળયાનના અંતરિક્ષ પ્રયાણ બાદ આવુ પહેલી વખત બનશે કે મંગળયાન તથા ઈસરો ટીમ વચ્ચે કોઈ પણ પ્રકારનો સંપર્ક શક્ય નહીં બને.
ગ્રહણને કારણે થનારા આ બ્લેક આઉટ પિરીયડમાં મંગળયાને પાઠવેલાકોઈ પણ સંદેશા ઈસરો ખાતે પહોંચશે નહીં અને ઈસરોની ટીમ પણ કોઈ પણ પ્રકારના સંદેશા કે સૂચના મંગળયાનને પાઠવી નહીં શકે.
જો કે મંગળયાનના પ્રોજેક્ટ ડાયરેક્ટર સુબૈયા અરુનને કહ્યું હતું કે મંગળયાનની જમીન પર થયેલા વિવિધ પરિક્ષણો દરમિયાન આ બાબતને પણ આવરી લેવામાં આવી હતી. અરુનને કહ્યું હતું કે મંગળયાન અંતરિક્ષમાં પહોંચ્યા પછી એવા કેટલાક પ્રસંગો બન્યા હતા. જ્યારે કોઈ પણ પ્રકારનું  પ્રત્યાયન શક્ય ન હતું. પરંતુ આવુ પહેલી વાર બનશે કે જ્યારે પંદર દિવસ માટે કોમ્યુનિકેશન ખોરવાઈ જશે. ૨૦૧૬માં મે મહિનામાં પૃથ્વી ગ્રહ સૂર્ય અને મંગળગ્રહની વચ્ચે આવી જશે અને ત્યારે પણ લગભગ પંદર દિવસ માટે આ પ્રકારની પરિસ્થિતી સર્જાવાની છે એવી માહિતી તેમણે આપી હતી.

 

Thursday, 1 January 2015

Dawn begins final approach to dwarf planet Ceres

Dawn begins final approach to dwarf planet Ceres

http://umangspaceencyclopedia.blogspot.in/

 

Artist's concept of the Dawn spacecraft firing its ion propulsion system on approach to Ceres. Credit: NASA/JPL-Caltech

Artist’s concept of the Dawn spacecraft firing its ion propulsion system on
approach to Ceres. Credit: NASA/JPL-Caltech

NASA’s Dawn spacecraft has begun its final approach to the dwarf planet Ceres, the largest object in the asteroid belt, for an in-depth survey of the uncharted world.
The solar-powered space probe is scheduled to arrive at Ceres in March, when the Texas-sized world’s gravity will capture Dawn in orbit. With the help of its electrically-powered ion propulsion system, Dawn will reach a circular orbit 8,400 miles from Ceres by late April.
Seven years into its mission, Dawn is on an interplanetary sojourn to visit two of the solar system’s most massive asteroids. After launching from Earth in September 2007, Dawn orbited asteroid Vesta from July 2011 to September 2012, when it started a nearly three-year journey to Ceres.
Dawn will become the first spacecraft to orbit two extraterrestrial objects when it arrives at Ceres in March.
Such a journey would not be possible without Dawn’s three ion engines, which combine electrical power and xenon gas to generate modest levels of thrust.
Conventional thrusters fueled by chemical propellants provide a greater push, but ion thrusters are more efficient. By firing the less powerful ion thrusters for months at a time, Dawn is reshaping its trajectory through the solar system in ways chemically-powered spacecraft could not achieve.
Dawn’s ion thrusting was interrupted for four days in September when the probe was blasted by a high-energy particle of cosmic radiation, temporarily knocking the propulsion system offline.
Interplanetary navigators based at NASA’s Jet Propulsion Laboratory plotted a new course for Dawn to reach Ceres on almost the same schedule as planned before the craft was hit by a blitz of cosmic rays.
Under the new plan, Dawn will be snared by the gravitational tug of Ceres on March 6. But instead of Ceres pulling the probe directly into orbit 8,400 miles from the dwarf planet, Dawn will fly out in front of Ceres before its gravity — working together with continued thrusting from Dawn’s ion engines — gently captures the spacecraft.
The maneuver will be done without the need for a large conventional rocket burn performed on missions arriving at Mars or other planets.
By April 23, Dawn will be in its initial 8,400-mile-high orbit around Ceres, according to a blog post by Marc Rayman, the mission’s chief engineer.
As of Dec. 29, Dawn was about 400,000 miles from Ceres and closing in at around 450 mph, according to a JPL press release.
A view of Ceres from the Hubble Space Telescope. Credit: NASA/ESA/J. Parker (Southwest Research Institute)

A view of Ceres from the Hubble Space Telescope.
Credit: NASA/ESA/J. Parker (Southwest Research Institute)

Dawn will survey Ceres from a series of different altitudes, measuring the world’s composition, internal structure, and surface characteristics.
Scientists believe Ceres formed like the rest of the solar system’s planets, but it failed to collect enough material to build up size. It measures nearly 600 miles across and has a spherical shape, according to imagery of Ceres taken by the Hubble Space Telescope.
Ceres is very different from Vesta — Dawn’s first destination — which is rocky, covered in ancient impact craters, and has an irregular shape. Scientists say Ceres is covered in ice and may even harbor and underground ocean of liquid water.
But the full picture of Ceres will not be known until Dawn’s arrival. By the end of January, Dawn’s camera will begin taking better images of Ceres than possible with Hubble.
“Ceres is almost a complete mystery to us,” said Christopher Russell, principal investigator for the Dawn mission from the University of California, Los Angeles. “Ceres, unlike Vesta, has no meteorites linked to it to help reveal its secrets. All we can predict with confidence is that we will be surprised.”